شنبه 24 فبوری 2018
کتاب “هزاره های اسکاندیناوی” نوشته ای رضا ضیایی از سوی شورای جهانی هزاره، نمایندگی سویدن رونمایی شد
نگارنده گزارش: #کریم_انتظار
این کتاب همه چیز را درباره هزاره های اسکاندیناوی نمی گوید اما خیلی چیز ها را در قالب نگارش ماندگار ساخته است. کتاب “هزاره های اسکاندیناوی” یک گزارش و تاریخ شفاهی است که خیلی موضوع ها را، نسبت به چگونگی و چرایی آمدن، فرار از خاستگاه، ادغام در جامعه نو، رشد اقتصادی و علمی، فرصت ها و چالش ها و مسکن گزینی هزاره ها به شمال اروپا باز می کند.
رضا ضیایی از زمانِ دیری در سویدن زندگی می کند، وی پس از سالها تلاش کتابِ ارزشمندی را تقدیم جامعه فرهنگی و پژوهشگران نسل نو و آینده نموده است. در هر پژوهشی تاریخی، وقتِ حرف وحدیثِ هزاره ها را بخوانیم رنج، انزوا، کشتارهای دسته جمعی و هدفمند برجسته ای آن متن است. ضیایی یک هزاره است، کسیکه از آوان جوانی تا کنون با حادثه های گوناگونِ کشور هم سفر بوده، او درد و رنج هزاره را از هر نگاه درک می‌کند و با آن زندگی کرده و آمده است.
کتاب “هزاره های اسکاندیناوی” نوشته ای رضا ضیایی، بیشتر پژوهش میدانی و نزدیک به تاریخ شفاهی است. وقتِ اولین صفحه های این کتاب را ورق می زنی مانند بقیه کتابهای که درباره هزاره ها نوشته شده، با رنج و آوارگی این ملتِ بزرگ روبرو می شوی. این کتاب از قتل عامها، غصب زمین ها، فاجعه افشار، تداوم کشتارهای سلسله ای و آوارگی هزاره ها، از دوران عبدالرحمان تا کنون در سطح جهان با ما سخن می گوید. در تداوم از چگونگی فرار هزاره ها و انتخاب کشورهای اسکاندیناوی(دانمارک، ناروی‌و سویدن)، اولین هزاره های این کشور ها، رشد علمی و اقتصادی و حضور آنها در سیستم دیپلوماسی کشورهای میزبان، پرده برداشته است.
منتقدان کتاب(نسیبه دای تبار، سید خداد فطرت، دکتور امین زواری، علی افتخاری ومارکو وینگاس نماینده حزب سبز، در پارلمان سویدن)، در برنامه رونمایی، خلق چنین اثر را از ضرورت های مبرم افغانستانی ها و به خصوص هزاره های اسکاندیناوی عنوان می کنند. امین زواری که دکتورای زبان و ادبیات فارسی-دری دارد، هوشمندی نویسنده را نسبت به زمان مناسب و عنوان مناسب می ستاید. دکتور زواری کتاب “هزاره های اسکاندیناوی را از زاویه “خاطره و فراموشی در ادبیات و فلسفه” برسی و نقد می کند ” خاطره ای فردی و جمعی با بحث هویت و همچنان تاریخ ملی و قومی ارتباط مستحکم و پیچیده ای دارد”. آنچه در امروز ما می گذرد، اگر از نگاهِ نگارش ثبت تاریخ نشود، فردا از آن خبری نیست و در منجلاب فراموشی، غرق ابدی می شود. خیلی چیز های که قرار بود فراموش شوند، اما کتاب هزاره های اسکاندیناوی، آنرا از دم تیغ فراموشی نجات داد. آنچنانکه اگر فیض محمد کاتب از قتل عام و آوارگی‌هزاره ها نگارش نمی‌کرد، اکنون به حافظه فراموشی سپرده شده بود. این منتقد از اینکه گراف تولید متن، در کشورهای مانند افغانستان، خیلی اندک است، نگرانی دارد و نتیجه ای آنرا با جمله های “فراموش می شویم و فراموش می کنیم” منتهی می کند.
اما آنچه نسیبه دای تبار، سید خدا داد فطرت و علی افتخاری منتقدان دیگر این کتاب، از آن تاثیر پذیر شده انتخابِ قشنگِ عنوان و محتوای مفیدی آن برای تمام افغانستانی ها اسکاندیناوی به ویژه هزاره های اسکاندیناوی می باشند. تولید چنین نثر ها را، برای هزاره ها که یک گروهِ قومی تبعید شده است ارزشمند می دانند. آنها شجاعت و تلاشهای خستگی ناپذیرِ جناب ضیایی را می ستایند و ایشان را بازکنده مرزی می داند که آن طرفش دنیای از آگهی خواهد بود. کتاب هزاره های اسکاندوی جاده های پُر خم و پیچی پژوهش، در این حوزه را باز کرده و آغازی خوبی برای تحقیق های بعدی در این زمینه است.
رضا ضیایی برای خلقِ این اثر، در شهرهای مختلفِ کشورهای سویدن، دانمارک و ناروی سفر کرده و با هزاره های زیادی از قشرهای مختلف، گفت و شنود کرده است. از درد ها، تجربه ها، فرصت ها و چالش های آنها قصه می‌کند. از کم کاری و کم رنگ بودن هزاره ها در دستگاه دیپلوماسی و سیاسی این کشور ها حکایت ها دارد. آنچه هزاره های اسکاندیناوی، مانند دیگر هزاره ها در سطح جهان و افغانستان از آن رنج می برند کارهای تشکلیلاتی است، ضیایی در اثرش از این موضوع به سراحت پرده برمی دارد و به نقطه ضعف ها و قوت های هزاره ها در این کشور ها اشاره می کند و سرنوشت این‌مردم را در آینده درخشانتر از قبل می بیند. رضا ضیایی با خلق این نثر، خود را ماندگارتر کرد، نکارنده گزارش کنونی مطمیین است، که کتابِ هزاره های اسکاندیناوی را، نه تنها نسل امروز، فردا و پس فردای ما می خوانند، بلکه از آن نکته های می گیرند. من در ختم نوشتنِ این گزارش اجمالی، یک بار دیگر آفریدن این اثر را برای جامعه فرهنگی، علمی، دانشجویی و خود جناب ضیایی تبریک می‌گویم و آرزومندم که بقیه دوستان هم در این راستا همت گمارند، تا در آینده مردم افغانستان، از کمبودی متن در بخش های گوناگون رنج نبرد.
در پی نوشت لازم می بینم، از تیم کاری شورای جهانی هزاره، نمایندکی سویدن اظهار قدردانی کنم که همواره برای رشد و تشویق ظرفیت ها، مردمش را یاری رسانده و می رساند
گردانندگان: مسعوده دریا و کریم انتظار
تصویر بردار ها: حامد علی زاده، قربان علی محمدی لعلی و روقیه رسولی